Noterlerde görme engelliler okuma yazma bilmeyen ve bilen olarak ikiye ayrılarak işlem yapılmaktadır. Dolayısıyla da okuma yazma bilmeyen görme engelli noterde işlem yaparken iki tanık huzurunda işlemini tamamlamak durumundadır. Okuma yazma bilenlerle ilgili ilgili mevzuatta yapılan düzenlemeleri yok sayarak bazı noterler imzanızı attıktan sonra adınızı soyadınızı yazın, ya da iki tanık olmadan işleminizi yapamayız diyerek zorluk çıkarmayı sürdürmekteydiler.

Yapılan dijital düzenleme sonucu görme engelliler noter işlemini a devlet üzerinden takip ederek uygundur onayıyla yapabilecekleri ve buna dair düzenleme geçtiğimiz ocak ayında yürürlüğe girdi. Buna rağmen hala noterlerde arıza çıkaranlar mevcut. Türkiye Noterler Birliği başkanı bu nedenle bir açıklama yaptı ve açıklamayı aynen sizlerle paylaşıyorum.

“GÖRME ENGELLİLERİN DÜZENLEME İŞLEMLERİ

Değerli meslektaşlarım,

18.01.2024 tarihli duyurumuz ile; Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ile tamamlanan entegrasyon çalışmaları ile okuryazar olan görme engelli kişilerin noterliklere gelerek yaptıkları işlemleri tanık bulundurmadan tamamlayabilmesini sağlamak üzere 19.01.2024 tarihinde Noterlik Bilgi Sistemi sürümü yayınlanacak olup, bu sürüm ile e-Devlet uygulamasına eklenecek olan “Görme Engelliler için Noter Belgesi Onay İşlemleri” hizmeti başlığı altında okuryazar olan görme engelli kişilerin, ilgilisi oldukları işlem metnini dinleyerek işlemlere onay/ret verebilecekleri yapıya geçilmesinin sağlanacağı, Sistemin okur yazar olan görme engelli kişinin noterlik işlemi hazırlanırken tanık bulundurulmasını istememesi durumunda işlemin tanık aranmadan yapılmasını sağlamak amacıyla oluşturulduğu, Ancak bu konuda talepte bulunmayan ve tanık hazır bulunduran görme engelli kişilerin işlemlerinin yine tanık huzurunda yapılmaya devam edilebileceği, bildirilmiş, Uygulamaya da duyuruda açıklandığı üzere 19.01.2024 tarihli NBS de gerçekleştirilen sürüm ile başlanmıştır. Ancak Birliğimize iletilen yakınmalardan, bazı noterliklerimizde gerçekleştirilen uygulamadan sonra işlemin yazıya dökülüp imzalanması aşamasında okuma yazma bilen görme engelliden, el yazısı ile “adı ve soyadı ile okudum, anladım” ibarelerinin yazılmasının talep edildiği, yazamamaları halinde ise işlemin tekrar tanık huzurunda yapılması gerektiğinin ifade edildiği öğrenilmiştir.

1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun;

84’üncü maddesinde;

Hukuki işlemlerin noter tarafından düzenlenmesi bir tutanak şeklinde yapılır.

Bu tutanağın;

1. Noterin adı ve soyadı ile noterliğin ismini,

2. İşlemin yapıldığı yer ve tarihi (Rakam ve yazı ile),

3. (Değişik: 2/4/1998 - 4358/3 md.) İlgilinin ve varsa tercüman, tanık ve bilirkişinin kimlik ve adresleri ile ayrıca ilgilinin vergi kimlik numarası,

4. İlgilinin hakiki arzusu hakkındaki beyanını,

5. İşleme katılanların imzalarını ve noterin imza ve mührünü,

Taşıması gereklidir.

Bu şekilde düzenlenen iş kağıdının aslı noterlik dairesinde saklanır ve örneği ilgilisine verilir.

85 inci maddesinde;

Tutanak, noterin ilgiliyi tanıyıp tanımadığını, tanımıyorsa ilgilinin kişiliği hakkında ne yoldan kanı sahibi olduğunu gösterir kayıtları taşır. Noter böyle bir kanıya ulaşamaz ve işlemin yapılması da istenirse, keyfiyet ve kimliğin tespiti için getirilen ispat vasıtası tutanağa yazılır,

Hükümleriyle,

1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 200’üncü maddesi gereğince hazırlanan işlem formüllerinde, düzenleme işlemlerde okuryazar olan ilgililerin işlemlere ilgilinin sadece imzasının alınması hususunun işlenmiş olduğu,

Ayrıca; Noterlik Bilgi Sisteminde görme okuma yazma bilen görme engelli kişinin, e-Devlet üzerinden telefonuna yönlendirilen işlemi sesli olarak dinledikten sonra onay vermesi durumunda, noterlik personelinin NBS “İşlem Sorgulama” ekranından metni yazdırabileceği ve “Tahakkuk Listesi” ekranından makbuz kesebileceği, işlem metninin altındaki alana da ilgilinin belgeyi onaylama tarihinin otomatik olarak ekleneceği, göz önüne alındığında, Okuma yazma bilen görme engellilerin işlemlerine imzalarının alınması sırasında el yazılarıyla ad ve soyadları ile okudum anladım ibarelerinin yazılmasının zorunlu olmadığı, düşünülmektedir. Bilgilerinize rica ederim.

Emine ÇAĞLAYAN Başkan”

Başkan Emine hanımın açıklamasında da belirttiği gibi okuma yazma bilen görme engelliye illaki adını soyadını yazacaksın diye ısrar eden ve yazmazsan işlemini iki tanık huzurunda yapmak zorundayız ya da yapmayız şeklinde dayatmalarında bulunan noterler, aynı tavırlarını sürdürürlerse bu duruma   maruz kalan görme engellilerin savcılığa şikâyette bulunmaları, işlemi yapmayan noterden ayrılmadan polisi arayarak olay yerinde tutanak tutturmalarını hatırlatmak istedim. Böylece ön yargıları mücadele ederek ortadan kaldırmak mümkün olur. Saygılarımla.

Av.SALİH MEHMET ASLAN