Ülkemizde dedektiflik konusu, filmlerden ve romanlardan aşina olduğumuzun aksine, yasal ve mesleki açıdan bazı farklılıklar gösterir. İşte Türkiye'deki dedektiflik mesleği hakkında bilinmesi gerekenler:
Resmi Dedektiflik Kavramı
Türkiye'de, kolluk kuvvetleri içinde "dedektif" adında özel bir sınıf bulunmaz. Bunun yerine, emniyet teşkilatı bünyesinde bu alandaki görevleri yürüten polis memurları ve uzmanlar bulunur. Cinayet masası, hırsızlık bürosu gibi birimlerde çalışan ve karmaşık suç soruşturmalarını yürüten bu görevlilere, halk arasında dedektif denilebilir.
Özel Dedektiflik ve Hukuki Durum
Türkiye'de özel dedektiflik yasal olarak tam anlamıyla düzenlenmiş bir meslek değildir. 1994 yılında hazırlanan ve mesleğin çerçevesini belirleyen bir kanun teklifi, tasarı halinde kalmış ve şu ana kadar yasalaşmamıştır.
Ancak, bu durum özel dedektifliğin yasak olduğu anlamına da gelmez. Birçok kişi, özellikle emekli polis veya askerler, bu alanda danışmanlık ya da araştırma hizmetleri adı altında faaliyet gösterir. Bu hizmetler genellikle;
*Kayıp şahısların bulunması
*Evlilik öncesi araştırmalar
*Boşanma davalarına yönelik delil toplama
*Şirket içi dolandırıcılık veya personel araştırmaları gibi konuları kapsar.
Özel dedektiflerin bu faaliyetleri yürütürken "özel hayatın gizliliği" gibi anayasal haklara saygı göstermeleri ve hukuki sınırlar içinde kalmaları büyük önem taşır. Aksi takdirde, yaptıkları işlemler yasal sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, bir özel dedektiflik hizmeti alırken, çalıştığınız kişinin tecrübesine ve hukuki konulara hakimiyetine dikkat etmek önemlidir.
Dedektiflik bürosu kurma konusu, Türkiye'deki yasal düzenlemeler nedeniyle özel bir durum arz eder.
Türkiye'de Özel Dedektiflik Bürosu Yasal mı?
Türkiye'de şu an için özel dedektiflik mesleğini doğrudan düzenleyen bir yasa bulunmamaktadır. Bu nedenle, "özel dedektiflik bürosu" adı altında bir iş yeri açmak ve bu isimle faaliyet göstermek yasal olarak tanımlanmamıştır.
Ancak, bu durum özel araştırma ve danışmanlık hizmetlerinin verilemeyeceği anlamına gelmez. Birçok kişi, özellikle eski emniyet mensupları, bu alanda "danışmanlık", "araştırma hizmetleri" veya "özel araştırma" gibi adlarla hizmet sunan bürolar açmaktadır. Bu bürolar, hukuki olarak bir araştırma şirketinden ya da danışmanlık firmasından farksızdır.
Dedektiflik Bürosu Nasıl Kurulur ve Neler Yapar?
Resmi bir yasa olmamasına rağmen, bu alanda faaliyet göstermek isteyen bir kişi aşağıdaki adımları izleyerek bir şirket kurabilir.
Şirket Türü Belirleme: Şahıs şirketi, limited şirket veya anonim şirket gibi yasal bir ticari ünvanla şirket kurulabilir.
Ticaret Odası Kaydı: Şirket, ilgili ticaret odasına tescil ettirilmelidir.
Vergi Dairesi İşlemleri: Vergi levhası alınır ve diğer vergi yükümlülükleri yerine getirilir.
Bu bürolar genellikle aşağıdaki gibi konularla ilgilenirler:
Evlilik Öncesi ve Sonrası Araştırmalar: Potansiyel eşin geçmişi, evlilik sadakati gibi konularda bilgi toplama.
Kayıp Şahısları Bulma: Yakınları kaybolan kişilere yardım etme.
Boşanma Davalarına Destek: Delil toplama ve araştırma yapma.
Kurumsal Araştırmalar: Şirketlerin ticari itibarı, marka takibi veya personel araştırmaları.
Bu büroların faaliyetleri, Türk Medeni Kanunu ve Türk Ceza Kanunu gibi mevcut yasalara uygun olmak zorundadır. Özellikle "özel hayatın gizliliği" ilkesi, faaliyetleri sırasında ihlal edilmemesi gereken en önemli konudur.
Kimler Dedektiflik Bürosu Açabilir?
Özel dedektiflik için yasal bir diploma veya sertifika zorunluluğu yoktur. Ancak, bu alanda başarılı olmak ve güven kazanmak için genellikle aşağıdaki özelliklere sahip kişiler bu işi yapmaktadır:
Emekli Emniyet Mensupları: Polislik veya komiserlik gibi görevlerden emekli olan kişiler, edindikleri tecrübe sayesinde bu alanda öne çıkarlar.
Hukukçular: Hukuk okumuş ve yasal mevzuata hakim kişiler, yaptıkları araştırmaların yasalara uygunluğunu sağlayabilirler.
Askeri Personel: Özellikle istihbarat ve güvenlik alanında çalışmış emekli personel.
Sonuç olarak, Türkiye'de "dedektiflik bürosu" adında resmi bir yapı bulunmamasına rağmen, bu alanda hizmet veren bürolar, yasalara uygun bir şekilde "danışmanlık" veya "araştırma hizmetleri" adı altında faaliyet gösterebilmektedir. Bu alanda hizmet almak veya vermek isteyen kişilerin, özellikle yasal sınırları aşmamaya özen göstermesi gerekir.
Yorum yapın