Geçenlerde kulak misafiri oldum, Balıkesir’de siyasetin otuz beş, kırk yıllık geçmişine dair, yakın geçmişten tanıdığım boşboğaz birisi salladıkça sallıyor, sıktıkça, sıkıyor, attıkça atıyor, boş lakırdı bile denilemeyecek biçimde…

Yeri geldikçe sıkça biçimde övünerek belirtmekten ne çekinirim ne de gocunurum; gazetecilik mesleğinde otuz yedi yılı geride bırakalı neredeyse altı ay oldu diye… 

O nedenle bugün bu sütunlarda Balıkesir’de merkez sol siyasetin yakın geçmişine dair anılar ve anekdotlar anlatmak niyetindeyim açıkçası…

Balıkesir’de merkez sol siyasetin diyorum ve konunun daha iyi anlaşılması için filmi başa sarıyor, başlıyorum anlatmaya…

Öncelikle sizleri yıllar öncesine götürmek istiyorum. Yok hayır, çok eskilere değil, 1991 yılına kadar geriye gideceğiz.  Bilenler bilir, o yıl milletvekili genel seçimleri yapılmıştı. O seçimlerin öncesinde CHP kapalı olduğundan SHP yani Erdal İnönü’nün genel başkanı olduğu ‘Sosyal Demokrat Halkçı Parti’ vardı, siyasetin sol yelpazesinde duran…

İşte o SHP birçok ilde olduğu gibi Balıkesir'de de önseçim yapmış ve o ön seçimde SHP'nin Balıkesir 1. Bölge milletvekili aday listesi Yılmaz Özbay, Turgut İnal ve Önder Kırlı şeklinde oluşmuştu. O zamanlar yani 19991 yılının Balıkesir'in de pek kimsenin tanımadığı üstelik profesör ünvanlı Yılmaz Özbay, şimdiki CHP'nin yerine var olan SHP'nin Balıkesir il örgütünde kayıtlı delege ve üyelerin tercihiyle birinci sıradan SHP Balıkesir 1. Bölge milletvekili adayı oluvermişti. O partinin 1987'den beri milletvekilliği görevini sürdüren yılların parti emekçisi sadece SHP'li olanların değil Balıkesir kamuoyunun yakından tanıdığı ve birçoğunun sempatiyle baktığı Önder Kırlı ise önseçimde ancak üçüncü sıradan aday olabilmişti. Çünkü delegelerin tercihi bu yöndeydi ve o tercihe tüm partililer demokrasinin bir gereği olarak saygı gösterdi ve benimsedi veya benimsemek zorunda kalmışlardı. 1991 seçimlerinde Turgut Özal'ın icadı(!) olan tercihli oy sistemi uygulandı. Sonra bu tercihli oy sistemi sakıncalı bulunarak kaldırıldı ve bir daha gündeme hiç getirilmedi.

Neyse biz yine konumuza dönelim. Yazımın başlangıç bölümünde de dedim ya 1991 seçimlerinde Balıkesir iki ayrı seçim bölgesinde ve bölge barajlarının uygulandığı bir seçim sistemiyle genel seçime gitti ve o seçimde ülke genelinde olduğu gibi Balıkesir'de de dönemin Süleyman Demirel’in lideri olduğu DYP'si yani Doğruyol Partisi birinci parti oldu. Demirel'in DYP'si ülke genelinde yüzde 29 küsur oy oranıyla birinci parti olurken Erdal İnönü'nün SHP'si yüzde 21 küsur oy oranıyla ancak üçüncü parti olabildi. Henüz iki yıl önce yani 1989 yerel seçimlerinde yüzde 31'lere ulaşan oranda oy almayı başaran SHP, genel seçimlerde yüzde 21 küsur oy oranına ancak erişebilmişti. Elbette bu düşüşün en büyük sebebi SHP'nin Kürt kökenli siyasetçileri Güneydoğu'dan kendi listelerinden aday göstermesi olarak görülüyordu. SHP listelerinden 1991 seçimlerinde seçilen isimler daha sonra SHP'den olaylı biçimde ayrılarak DEP ve ardından DEHAP adlı parti çatıları altında 'bölücü, ayrılıkçı siyaset çizgisinde' yollarına devam etmeye çalıştılar. Peki, Balıkesir'de ne oldu dersiniz?..

Balıkesir'de 1991 seçimlerinde Doğruyol Partisi her iki seçim bölgesinden tulum çıkardı yani 7-0 yaptı. Çünkü dedim ya o seçimde uygulanan yüzde 20'ler düzeyindeki bölge barajı yüzünden ne SHP ne de o zaman ki ANAP bir milletvekili dahi çıkaramadı. Gerçi bölge barajı uygulanmasaydı Anavatan Partisi Balıkesir’de bir milletvekili çıkarabilecekti ama olmadı. SHP'nin ise bölge barajı uygulanmasa bile bir milletvekili çıkarabilme şansı da yoktu, işin acı gerçeği buydu yani sizin anlayacağınız!..

Çünkü SHP'nin o dönemde Balıkesir'in iki seçim bölgesindeki toplam oy oranı bir önceki seçimde yüzde 26-27'ler düzeyinde iken 1991'de daha da artması yüzde 30'lara çıkması beklenirken iki seçim bölgesinde toplamda yüzde 17.1'de kalmıştı. DYP ise Balıkesir'in iki seçim bölgesinde toplamda yüzde 34.7'lik oy oranıyla 7 milletvekilliğini birden almış yani tulum çıkarmıştı. SHP'nin 1991 genel seçimlerinde Balıkesir'de bu duruma düşmesinin ana sebeplerinden birincisi Kürt kökenli isimlerin milletvekili adayı gösterilmesine ‘milliyetçi, muhafazakar’ olarak bilinen Balıkesir seçmeninin açıkça bir tepkisiydi. Ancak bence ikinci ana sebep ise gayet demokratik biçimde gerçekleştirilen önseçimle oluşturulan milletvekili aday listesine o zaman ki SHP'ye oy veren seçmen kitlesinin ya da bir başka deyişle parti tabanının ve de SHP'ye oy vermeyi düşünen ancak milletvekili aday listesine bakıp da vazgeçen, sandığa gidip DYP'ye oy veren seçmen kitlesinin tepkisiydi. Peki, bu tepkinin altında ne yatıyordu?..

O zaman ki Sosyal Demokrat Halkçı Partililer ve genel olarak yakın geçmişte yani 12 Eylül 1080 darbesi olana dek CHP’ye oy veren Balıkesirli seçmen 1991 milletvekili genel seçimlerinde Balıkesir'de her iki seçim bölgesinde SHP'nin milletvekili aday listesine bakıp neden o partiye yani Erdal İnönü'nün SHP'sine oy vermemişti?..

Bu ve buna benzer akınıza geliveren tüm soruların yanıtlarını önümüzdeki günlerde yine bu sütunlarda yayımlanacak bir başka yazımda vereceğim. O yazımda da hiç kuşkusuz Balıkesir merkez sol siyaset yelpazesine dair ‘eski defterleri’ açmak bana adeta farz olacaktır. Bilip bilmeden veya farkında olmadan gaflet içinde bugünlerde sağda solda ahkam kesenler ve de elbette bugünün CHP’lileri önümüzdeki günlerde bu konulara ilişkin yazacaklarımı bir zahmet dikkatle okusunlar lütfen!..