Okullarda gördüğümüz tarih dersleri kimimizin ilgisini çeker, kimimizin ise çekmez. Arası çok fazla yoktur bu işin. Seven ya sever, ya da hiç sevmez. Peki tarih neden bu kadar önemli hiç düşündük mü? Tarihini bilen insan geleceğe yönelik doğru düşünür. Her zaman kesin doğru sonuç alması çok düşük bir ihtimal de olsa, daha önceden yaşanan olayları göz önünde bulundurup neden sonuç ilişkisine bakarak doğru kararlar alması muhtemel. Ki bunun hala daha günümüzde de kullanılan en son teknoloji ürünlerde bile tarihten yararlanıldığı görülebiliyor. Bunlardan biri de uzay mekiğinin yakıt tankı. Aslında bu konu bu yazımı okuyanların kaç tanesini ilgisini çekti de araştırdı bilmiyorum ama şöyle tarihin önemini basit bir şekilde özetleyelim. Şimdi az önce de belirttiğim gibi uzay mekiğinin yakıt tankı. Hiç düşündük mü neden genişlikleri hep 1.5 metre? Gezegenlere gidebilmek için o kadar çalışmalar yapılıyor. Daha uzak yerlere daha fazla yakıt ile gidebilmek için neden bu yakıt tanklarını genişletmiyorlar? Amerika Birleşik Devletleri’nin uzaya gönderdiği mekiklerin yakıt tanklarının genişliği yaklaşık 1.5 metredir. Bu mekikleri düzenleyen, tasarlayan mühendisler bunları her ne kadar geliştirmek isteseler de hiç başaramamışlardır. Peki neden?

Uzay mekiğini uzaya gönderebilmek için bir fırlatma rampasına ihtiyaç var. Bunu zaten biliyoruz. Bu fırlatma rampalarında da olası bir patlama durumu olabilir diye şehirden uzak bir yerlere inşa ediliyor. Bu yerlerde de ağır yüklerin taşınması için tren yolları bulunuyor. Bu tren yolları da zaman zaman tünellerden geçiyor. Yani yapılan bu yakıt tankları fırlatma rampalarına tren yolu ile taşınıyordu ve bu tankların da tünellerden geçmesi gerekiyordu. Bunun için de genişliği 1.5 metreden fazla yapamıyorlardı. Yakıt tanklarını genişletemiyoruz orada anlaştık, tüneller neden 1.5 metre?

Şimdi tüneller neden 1.5 metre diye sorduğumuzda bunun da cevabını vermek basit. İngiltere’de böyle yapılmış, ABD’nin demiryolları da İngiliz göçmenler tarafından inşa edildi. İngilizler neden bu genişliği tercih etti. Bu konu için de tarihe biraz daha yolculuk yapalım. Çünkü o dönemlerde tren raylarını yapanlar tramvay yolu yapımcılarıydı. Tramvayların da genişliği 1.5 metreydi.

Tramvay rayları neden daha geniş yapılmadı? Çünkü tramvay yolları yapılırken zamanın at arabalarının genişliğine göre yapıldı. At arabalarındaki tekerlekler arası neden 1.5 metre olarak bırakıldı. Daha geniş yapılmadı? Bunun da cevabı şu şekilde: Çok eski zamanlarda İngiliz topraklarından geçen at arabalarında farklı bir ölçü kullanıldığında tekerlekler engebeli arazi üzerinde askıda kalıyorlardı ve kısa süre içerisinde de bozuluyorlardı. Yani son teknoloji ile üretilen uzay mekiğinin yakıt tankının ne kadar eskiye dayandığını şimdiden görebiliyoruz. Bitti mi, tabii ki de hayır.

At arabalarının kullandığı bu eski yollar nasıl ortaya çıktı, neden daha geniş yapılmadı? İngiltere’deki uzun mesafeli yollar Roma İmparatorluğu tarafından kendi askerleri için yapıldı. Yapıldı yapılmasına da Roma İmparatorluğu neden böyle bir ölçü kullandı? Çünkü Roma İmparatorluğu, ilk askerlerinin arabaları yan yana getirilerek bu ölçü alınmış. Yani bu ölçü iki atın çektiği araçlardan oluşuyor ve iki atın kalçalarının genişliği de yaklaşık olarak 1.5 metre.

Buradan şunu anlamalıyız ki dünyada üretilen son teknoloji ürünler bile tarih ile yapılıyor. Tarihin insana olan faydasını görmezden gelemeyiz. Bundan tam 2 bin yıl önce yan yana getirilen iki atın kalça genişliği şuanda uzay teknolojisinde önemli bir role sahip. Peki bu değiştirilebilir mi? Çok da mümkün değil. Zaman ilerliyor, her geçen gün yeni şeyler icat ediliyor, keşfediliyor. Ancak genel olarak baktığımızda hala daha pek de ileri gitmiş sayılmayız. Neden diye sorduğumuzda ise bu iki at yeterli bir cevap olacaktır. Dünya üzerinde yapılan her şey geçmişten yola çıkılmıştır desek yanlış olmaz. Tarih demek gelecek demektir. Hatta bu konu ile ilgili de bir söz var: ‘Geçmişini bilmeyen geleceğini inşa edemez’. Tarih hayatımızın her anlamında var. Tarih okumak, tarih ile ilgilenmek geleceği değiştirebilmenin ilk adımı olabilir. Tarih bu yüzden bizim için çok önemli. Tarih, bize doğru yolu hep gösterecek.