Sevgililer Günü her yılın, 14 Şubat günü, birçok ülkede coşkuyla kutlanan, kimilerine göre; ‘Romantik özel bir gün!’ Kimilerine göre ise; ‘Hıristiyanlığın Katolik mezhebi geleneğinden gelen ve günümüz tüketim toplumlarının, kapitalistlerin abartması ve toplumu tüketime körüklemesine vesile oluşturan bir gündür.’ 14 Şubat Sevgililer günü durup dururken ortaya çıkmadı elbette. Bu işin tarihini, dolayısıyla kökeni, çıkışını bilmek için gelin hep birlikte tarih sayfalarını karıştıralım. Sevgililer Günü’nün kökeni; Roma Katolik Kilisesi’nin inanışına dayanıyor. Yüzyıllar önce, ‘Valentine’ isimli bir din adamının adına ilan edilen bir bayram günü olarak ortaya çıktığı belirtiliyor. Bu nedenle, günümüzde bazı toplumlarda ‘Aziz Valentin Günü’ İngilizce; ‘St. Valentine's Day’ olarak bilinir. ‘Valentine’ sözcüğü veya ismi, batı uygarlıklarında, ‘hoşlanılan kişi veya sevgili’ anlamlarında da kullanılır. Günümüzde, bazı toplumlarda sevgililerin birbirine hediyeler aldığı, kartlar veya çeşitli biçimlerde mesajlar gönderdiği ‘özel bir gün’ olarak kutlanmaya devam etmektedir. Tahminlere göre, 14 Şubat günü, tüm dünyada 1 milyar civarında kutlama kartı, yaklaşık 2 milyar civarı da telefon ve İnternet yoluyla kutlama mesajları gönderilmektedir. Bunun yanı sıra, hediye alımlarından kaynaklı piyasada satışlar artmaktadır. Şubat ayı ortasının ‘aşk ile ilişkisi’ antik çağlara dayanmaktadır. Antik Yunan takvimlerinde, ocak ayı ortası ile şubat ayı ortasının arasında kalan zaman ‘Gamelyon ayı’ olarak adlandırılmış ve ‘Zeus ile Hera’ arasındaki kutsal evliliğine adanmıştır. Antik Roma’da ise; 15 Şubat, Bereket Tanrısı Lupercus’un onuruna, ‘Lupercalia günü’ olarak kutlanmaktaydı. Bugünde, Lupercus'un din adamları tanrıya keçi kurban ederlerdi. Daha sonra kafalarının üstüne koydukları bir parça keçi derisi ile Lupercus'u simgeleyerek, Roma sokaklarında koşturup, karşılaştıkları herkese dokunurlardı. Genç kızlar ‘gönüllü’ olarak ileri atılır ve ‘Bereket Tanrı’sının dokunuşundan paylarını almaya çabalarlardı. İnanışa göre bu dokunuş sayesinde ‘doğurganlıkları’ kolaylaşıyordu. Lupercalia Bayramı’nın arifesi olan 14 Şubat'ta genç erkeklerin, genç kızların isimleri, yazılı kura çekerek bayram boyunca 'çift' olma alışkanlığı vardı. 469'da Katoliklerin ruhani lideri Papa, bu ‘gayri Hıristiyan’ ilan ettiği bayramı yasaklayarak sadece kura çekilişine izin verdi. Ancak artık kuralarda kızların değil, azizlerin isimlerini yazılıydı. 1908 tarihli ‘Katolik tarihi’ ansiklopedisinde yer alan, ‘eski şehitler listesinde’ 14 Şubat gününe kayıtlı, inancı yüzünden öldürülmüş ‘üç tane Aziz Valentine’ geçmektedir. Romantik aşk ile Valentine arasındaki bağlantı tarihi belgelerde de hiç geçmemektedir ve kimi tarihçilere göre, ‘Valentine’ sadece bir efsanedir. Valentine'nin onuruna kutlama günü,14 Şubat 496 tarihinde, Papa Gelasius tarafından ilan edilmiştir. Konuyla ilgili bir ilginç not daha aktarmak gerekirse, 1969 yılında, Katolik kilise takviminden ‘Aziz Valentine günü’ çıkarılmıştır. Romantik aşk ile Valentine arasındaki bağlantı, tarihte ilk olarak, 1300’lü yıllarda, yani 14. Yüzyıla ait kaynaklarda görülmektedir. 1381 tarihli ‘Parlement of Foules’ adlı kitaba göre, Fransa' da ve İngiltere’de, 14 Şubat geleneksel olarak ‘kuşların çiftleşme günü’ olarak bilinmekteydi. Günün bu özelliğinden dolayı ‘sevgililer’ birbirlerine güzel sözler yazan notlar vermekteydi ve bu notlarda birbirlerine ‘Valentine’ diye hitap etmekteydiler. Hıristiyan olduğu için öldürülmüş din adamı ‘Valentine’ ile romantik aşk arasındaki ilişkiyi anlatan efsanelerin 14. yüzyılda ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bu efsanelerin birkaç örneği şunlardır; Valentine, öldürüleceği günden bir gün önce, gardiyanın kız kardeşine ‘Valentine'den imzalı bir aşk notu vermişti. Romalı askerlerin evlenmesinin yasak olduğu dönemlerde; gizlice evlenmelerine yardım etmişti. 14 Şubat, 1800’lü yıllarda Amerikalı Esther Howland’ın ilk ‘Sevgililer Günü’ kartını yollamasından bu yana çok sayıda insanın kutladığı ‘toplumsal bir olay’ haline gelmiş ve bir kutlama günü olmuştur. Bunun ‘doğal sonucu’ olarak olayın ‘ticari yönü çok fazla önem kazanmış’ sevgililer günü, tüm dünyada hediyelik eşya satışlarında patlamaların yaşandığı, dolayısıyla ‘ticaretin canlandığı’ bir dönem haline gelmiştir. Sevgililer günündeki en yaygın uygulama, alınan hediyeler ve verilen kutlama kartları ile iletilen mesajlardır. Bu kartlarda ve mesajlarda, sevgi sözcükleri, aşk şiirleri yer alır. ‘Sevgililer Günü’nde hemen herkes sevgililerine veya eşlerine bugünün ruhu ile bütünleşen, karşı tarafa sevgilerini anlatan hediyeler verir. Sevgililer Günü’nü çiftler genellikle ‘baş başa’ geçirirler. ‘Hristiyan Katolik’ kökenli bayramlardan biri olduğu için, 14 Şubat Sevgililer Günü, günümüzde birçok Müslüman ülkede ‘hoş karşılanmamaktadır!’ Dahası ‘bazı Müslüman ülkelerde’ kutlanması yasaktır, açıkça kutlama yapanlar cezalandırılmaktadır. Örneğin; Suudi Arabistan'da resmi veya gayri resmi olarak da ‘14 Şubat Sevgililer Günü’ kutlama etkinlikleri ile İslami olmayan, İslami geleneklere aykırı bulunan, bu Hıristiyan Bayramı’nın kutlanması ve kutlanmasında kullanılan materyaller ve hediyelik eşya olarak kabul edilen tüm ürünlerin satışı yasaklanmıştır. Buna aykırı davrananlar tespit edilip en sert biçimde kırbaçlanarak cezalandırılır. Müslüman bir ülke olmasına rağmen, Türkiye’de ise, 14 Şubat Sevgililer Günü 1980’li yıllarda, merhum Gazeteci-Yazar Hıncal Uluç’un o dönemde çıkarttığı bir dergi olan ‘Erkekçe’ dergisi aracılığıyla gündeme getirilmiş, kutlanması özendirilmiş, zamanla yaygınlaşmış ve kitlesel olarak 90’lı yılların başından itibaren kutlanmaya başlanmıştır. Günümüzde ise, ülkemizde, ‘14 Şubat Sevgililer Günü’ bir kutlama günü olmaktan öte, adeta bir tüketim çılgınlığına dönüşmüş, ‘en muhafazakar çevrelerde dahi’ bir şekilde yoğun olarak kitlesel biçimde kutlanan, ‘özel bir gün’ olarak kabul edilmektedir. Türkiye’nin dışındaki Müslümanların yoğun olarak yaşadığı ülkelerin bazılarında Bosna Hersek, Azerbaycan, Türkmenistan, Tacikistan, Kırgızistan, Lübnan, Birleşik Arap Emirlikleri, Tunus, Fas, Cezayir, Endonezya, iç savaş başlayana kadar Suriye gibi ülkelerde ise 1990’lı yıllardan bu yana 14 Şubat Sevgililer Günü, Türkiye’deki kadar yaygın ve kitlesel biçimde olmasa da kutlanmaktadır.
Yorum yapın