Modern çağın sunduğu teknolojik imkânlar, hayatın her alanını dönüştürürken, en mahrem ve manevi alanları bile kamusal bir tartışma platformuna çevirdi.
Bir zamanlar sadece yakın çevrenin bilgisi dâhilinde olan, saygı ve gizlilikle yerine getirilen cenaze işlemleri, şimdilerde sosyal medya kanallarında reyting uğruna anlatılan ‘ibretlik’ hikâyelere dönüştü. “Gassalların İtirafları” adı altında sunulan bu programlar, izleyiciyi hem merak hem de şaşkınlıkla ekrana bağlıyor. Peki, bu anlatılanların ne kadarı hakikat, ne kadarı reyting kaygısının bir ürünü?
En önemlisi de bu içerikler, İslam’ın ve maneviyatın özüne ne kadar uygun?
Bu yazıda, ölümün mahremiyetinin dijital çağda nasıl istismar edildiğini sizlere anlatmak istedim.
Gassal olarak bilinen kişilerin çeşitli sosyal medya platformlarında anlattıklarıyla ilgili programlar, son zamanlarda oldukça popüler hale geldi. Bu tür içeriklerin hem dini hem de etik açıdan tartışmalara yol açtığı bir gerçek.
ANLATILANLARIN DOĞRULUĞU
VE İSLAM’DAKİ YERİ
İslam inancına göre, vefat eden bir kişiye son görev, ona saygıyla ve mahremiyetine azami özen gösterilerek yerine getirilir.
Cenaze yıkama (gasil), bu sürecin önemli bir parçasıdır. Geleneksel İslam öğretileri, bu işlemin özel ve gizli kalması gerektiğini vurgular. Bu hassasiyet, hem ölen kişinin onurunu korumak hem de süreci manevi bir ibadet olarak yerine getirmek içindir.
Sosyal medyada yayınlanan bazı videolar ve anlatımlar, bu mahremiyete riayet etme konusunda tartışmalara neden oluyor.
Anlatılan bazı hikâyeler, çoğu zaman kişisel ve olağanüstü olayları içeriyor. İslam’a göre, ölüm sonrasında yaşananlar gayb yani bilinmeyen alanına girer. Bu tür olayların kesin olarak doğru olduğunu iddia etmek veya bu yönde bir bilgi yaymak, İslam’ın temel inançlarına ters düşebilir. Zira İslam, bilginin kaynağını ayetler ve sahih hadislerle sınırlar. Anlatılan bu kişisel tecrübelerin dini bir dayanağı yoktur.
Reyting Kaygısı
ve Etik Sorunlar
Bu tür programların popülaritesinin arkasında genellikle reyting ve izlenme kaygısı yatar. Sosyal medya algoritmaları, duygusal veya şok edici içeriklere daha fazla öncelik verir. Vefat ve ölüm gibi hassas konular, doğal olarak insanların merakını cezbeder. Ancak, bu merakı gidermek amacıyla yapılan yayınlar, birçok etik sorunu da beraberinde getirir.
Mahremiyetin İhlali: Ölen kişinin ve ailesinin mahremiyeti bu tür anlatımlarla kolayca ihlal edilebilir. Yaşanan özel durumlar, kamuya açık bir şekilde paylaşılarak ölen kişinin anısına saygısızlık yapılmış olur.
İstismar: Ölüm ve maneviyat gibi konuların ticari amaçlarla kullanılması, dini duyguların istismarı olarak değerlendirilebilir. İzlenme, beğeni ve yorum kazanma uğruna, abartılı veya gerçeğe aykırı hikâyelerin anlatılması mümkündür.
Yanlış Bilgilendirme: Bu programlarda anlatılanlar, halk arasında İslam’a ait olmayan, batıl inançların yayılmasına neden olabilir. Dini bilgisi sınırlı olan bireyler, bu hikâyeleri doğru kabul edebilir ve yanlış bir din algısı oluşturabilirler.
Sosyal medyada paylaşılan bu tür içeriklerin büyük bir kısmı, dini gerçeklerden ziyade kişisel deneyimlere, duyumlara ve sansasyonel anlatımlara dayanır.
İslam’ın temel prensipleri, bu konuların mahrem kalmasını ve spekülasyondan uzak tutulmasını öğütler. Bu nedenle, bu tür programları izlerken anlatılanların dini bir dayanağı olup olmadığını sorgulamak ve içeriğin reyting kaygısıyla üretilmiş olabileceğini göz önünde bulundurmak önemlidir.
NOT: Gassal, Arapça kökenli bir kelimedir ve “yıkayan” anlamına gelir. İslam inancına göre, vefat eden kişinin cenazesini dini usullere uygun olarak yıkayan kişiye bu isim verilir.
