TÜRKİYE’NİN İLK TÜP TAYLARI BALIKESİR’DE DÜNYAYA GELECEK

Balıkesir Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde gerçekleştirilen tanıtım toplantısına Başkanlığını Prof. Dr. Mehmet Can Gündüz’ün üstlendiği ekip tarafından yapılan embriyo transferinin teknik detayları vatandaşlara aktarıldı.

Toplantında açılış konuşmasını yapan Balıkesir Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Fatih Satıl, projenin başındaki Prof. Dr. Mehmet Can Gündüz’ün Balıkesir Üniversitesine transfer edildiğini ve çalışmalarına Balıkesir’de devam edeceğini belirterek, “Üniversitemizin güçlü bir veterinerlik kadrosu var bu kadromuzu dışarıdan transfer ettiğimiz ve edeceğimiz hocalarımızla güçlendirmek istiyoruz. Bugün bu hocalarımızdan bir tanesini sizlere tanıştıracağım. Kendisi Cerrahpaşa Üniversitesi’nden transfer ettiğimiz ve araştırmalarına burada devam edecek Mehmet Can Gündüz hocamız Üniversite olarak şehrimize hayvancılık konusunda destek vermek istiyoruz. Bunu da Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle somutlaştırmış bulunuyoruz. Önümüzdeki günlerde 600 damızlık koç projesi ile şehrimize hizmet edeceğiz. Hayvancılık Araştırma ve Uygulama Merkezimiz ve Bilim ve Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezimizin iş birliğinde buradaki laboratuvarlarda tüp taylar yetiştireceğiz” dedi.

“EMBRİYO TRANSFERİ YENİ DEĞİL”

Toplantıda konuşan Prof. Dr. Şükrü Metin Pancarcı, üniversite embriyo transferinin yeni olmadığını belirterek, “Biz daha önce üniversitemizde bir KOSGEB projesine katkıda bulunmuştuk. Daha önce bir projemizde bir sığır işletmesinden gelen talep üzerine embriyo transferi gerçekleştirdik. Amacımız yüksek verimli süt veren ve hayatı boyunca verdiği buzağıdan daha fazla buzağı vermesini sağlamaktı bunu gerçekleştirdik. Şimdi bu transferi Prof. Dr. Mehmet Can Gündüz hocamız ile atlarda gerçekleştirebilmek” ifadelerini kullandı.

“KIRK YILLIK BİR HAYAL”

Toplantıda projenin detaylarını anlatan Prof. Dr. Mehmet Can Gündüz ise konuşmasının başında 40 yıllık hayalinin Balıkesir’de gerçekleştiğini şu ifadelerle belirtti, “Öncelikle size kendi çocukluk yıllarımın geçtiği 80'li yıllardan bahsetmek isterim. Benden 1,5 yaş büyük ağabeyimle aynı odada kalıyorduk. Geceleri yatmadan önce ağabeyimle beraber Atçılık Meseleleri adı altında hayaller kurardık. Kaç tane at alacağız, renkleri ne olacak, İngiliz mi yoksa arap atı mı olacak, dişi mi olacak erkek mi istisnasız her gece aynı mevzuları konuşurduk. Benim o dönemdeki hayali atımın ismi Bal-At'dı. Aradan 40 yıldan fazla bir süre geçti ve ben bugün Bal-At dayım. Bal-At Balıkesir Üniversitesi'nde kurulan Atli Öğrenci topluluğunun ismi aynı zamanda. Benim çocukluk hayallerime dokunan Bal-At olarak buradaki ilk amacımız kampüste at sevgisini aşılamak. Bazen engelli bir kardeşimize atlı terapi yaparak bazen de kampüsteki genç arkadaşlarımızı ata bindirerek onların hayallerine dokunabilmek bizim için büyük bir mutluluk kaynağı.”

TÜRKİYE’NİN İLK TÜP TAYLARI 8 AY SONRA DÜNYAYA GELECEK

Açıklamasının devamında embriyo transferinin teknik detaylarından bahseden Gündüz, Friesian ırkı atlardan elde edilen embriyoların farklı ırk kısraklara transfer edildiğini söyledi. Gündüz teknik detaylardan şu şekilde bahsetti, “Embriyo transferi; bir kısrağın uterusundan (rahiminden) embriyonun alınması ve bir başka kısrağın uterusuna transfer edilmesi olarak tanımlanabilir. Embriyo transferi temel olarak donör ve alıcı kısrakların seçimi ve senkronizasyonu, embriyoların toplanması ve değerlendirilmesi, alıcı kısraklara nakledilmesini içeren farklı aşamalardan oluşmaktadır. Yapılan çalışma ile yüksek verimli kısraklardan alınan embriyolar sağlıklı kısraklara nakledilerek bir aşım (çiftleşme) sezonunda birden fazla yavru alınabilmektedir ve alınan embriyolar dondurularak uzun yıllar saklanabilmektedir. Gebeliği sorunlu geçen ya da gebeliğini devam ettiremeyen kısraklarında embriyoları alınıp sağlıklı kısraklara transfer edilerek bu kısrakların da fertiliteleri devam ettirilebilmektedir. Ayrıca bu çalışma, kısraklarda IVF (Vücut dışı dölleme) ve ICSI (Yumurtanın içine sperm enjeksiyonu) çalışmaları için basamak niteliğini de taşımaktadır. İlk olarak donör ve alıcı kısrakların senkronizasyonu vajinal hormon kullanılarak sağlandı. Bu amaçla kısraklara PRID uygulaması yapıldı. Vajinal uygulama sonrasında hem donör hem de alıcı kısraklara günlük olarak ultrasonografi ile folikul takibi yapıldı. Donör kısrak 35 mm'den büyük folikule sahip olduğunda aygırdan sperm alındı ve laboratuvarda analizi yapıldı. Uygun sulandırıcılarla sulandırıldıktan sonra donör kısrak 500 milyon PMS (Progresif Motil Sperm) olacak şekilde suni tohumlama ile tohumlandı. Tohumlanan donör kısrağa ve alıcı kısrağa 3000 IU hCG hormonu yapılarak ovulasyonların da senkron gitmesi sağlandı. Günlük olarak ultrasonografi muayeneleri ovulasyonlar teyit edildi. Ovulasyon sonrasında 7-8. Günde donör kısrağa transervikal uterus lavajı yöntemiyle uterus yıkaması yapıldı. Bu amaçla Folley kateteri kullanıldı. Folley kateteri ile uterusa vajinal yolla girildikten sonra 2 L Laktatlı Ringer solüsyonu ile uterus yıkaması yapıldı. Yıkama yapılan sıvı embriyo filtresi yardımı ile filtre edildi. Filtre edilen sıvı steril petri kaplarına alınarak laboratuvarda mikroskop altında incelemeye alındı. Bulunan embriyolar kültür medyumlarına aktarılarak değerlendirmeye alındı. Değerlendirme sonrasında transfere uygun olan embriyolar en üç defa uygun medyumlarla yıkanarak transfere hazır hale getirildi. o Embriyo transfer kateteri yardımıyla alıcı kısraklara embriyolar transfer edildi. Transfer sonrasındaki 4. Günde ilk gebelik kontrolleri ultrasonografi yardımıyla yapıldı. Yapılan çalışmada bir adet Friesian donör kısrak, bir adet Friesian aygır ve 6 adet alıcı kısrak kullanıldı. Toplamda 6 adet yıkama gerçekleştirildi ve bunlardan 3'ünde embriyo elde edilerek alıcılara transferi gerçekleştirildi. Bu 3 kısraktan bir tanesinde embryonik rezorpsiyon gerçekleşti ve gebelik devam etmedi. Diğer 2 kısrağın gebeliği ise sağlıklı bir şekilde devam etmektedir. Elde edilen gebelikler Türkiye'de atlarda embriyo transferi yoluyla üretilen ilk gebeliklerdir. 8 ay sonrasında doğacak taylar ise Türkiye'nin ilk tüp tayları olarak kayda geçecektir.”

“YURT DIŞINA SATIŞI GERÇEKLEŞEBİLİR”

Açıklamasının son kısmında projenin faydalarından bahseden Gündüz, “Normal şartlarda bir kısrak senden 1 yavru verebiliyorken yapılan transferlerle 3-5 yavru alabiliyoruz. Bunun bir diğer avantajı ise elde edilen embriyoları ister alıcı kısraklara transfer edebilir istersek dondurup saklayabilir ve yurt dışına satabiliriz. Şunda tarım bakanlığı yurt dışına sperm satıyor aynı şekilde bizim yaptığımız çalışmalarla embriyo satışını da gerçekleştirebiliriz” dedi.

Haber: Buse Aslan